Gebelikte Radyasyon

---

Gebelikleri sırasında röntgene (X-ray, iyonize radyasyon) maruz kalan anne adaylarının bebeklerine  zarar gelip gelmeyeceği konusunda endişeleri çok büyüktür. Ancak bu işlemin etkisi radyasyona maruz kalma süresine, dozuna, bölgesine göre  değişiklik gösterebilir. Vücuda giren ışınlar hücrenin genetik yapısında değişikliğe ve  hücre ölümüne neden olabilir ya da hiç bir zarar vermeyebilir. İyonize radyasyona maruziyetten sonra bazı etkiler hemen ortaya çıkar, bazı etkileri ise uzun yıllar sonra karşımıza çıkabilir.

X ışının gücünü belirten birim Rad olarak kısaltılmıştır. Rad vücudun absorbe ettiği radyasyon miktarını gösterir. Bebeğin 10 raddan fazla dozda radyasyona maruz kalmasıyla etkilenebileceği gösterilmiştir. 

Örnek olarak,  diş filmi çekilmesinde bebeğinize ulaşacak olan radyasyon miktarı 0.01 miliraddır. Zararlı doza ulaşabilmek için 100.000 grafi çekilmelidir.

• Akciğer filminde  60 milirad
• Batın filminde     290 milirad
• Tomografide  800 milirad (gebelik sırasında tomografi çekilmesi önerilmediği halde)
• Kafa filminde     < 50 milirad
• Boyun filminde  < 50 milirad
• Mammografide   < 50 milirad
• Üst gastrointestinal  grafide   < 500 milirad
• IVP’de 1 rad ….. radyasyona maruz kalınır

Öte yandan gebelik sırasında bebeğinizin güneş ışığından maruz kaldığı doğal radyasyon miktarı da 100 milirad düzeyindedir.

Aşağıdaki tabloda gebelik haftasına göre maruz kalınan radyasyon dozuna göre etkiler gösterilmiştir.

SAT’A GÖRE GEBELİK YAŞI	<5 RAD	5-10 RAD	>10 RAD
0-2. HAFTA (0-14. GÜN)	YOK	YOK	YOK
3/4.HAFTA (14.28.GÜN)	YOK	BÜYÜK OLASILIKLA YOK	OLASILIKLA SPONTAN DÜŞÜK
5/10.HAFTA (29-70. GÜN)	YOK	POTANSİYEL ETKİLERİ BİLİMSEL OLARAK KESİN DEĞİL VE BÜYÜK OLASILIKLA KLİNİK OLARAK BELİRLENMESİ ÇOK ZOR	DOZ ARTTIKÇA ARTAN MALFORMASYON OLASILIĞI
11-17.HAFTA (71-119. GÜN)	YOK	POTANSİYEL ETKİLERİ BİLİMSEL OLARAK KESİN DEĞİL VE BÜYÜK OLASILIKLA KLİNİK OLARAK BELİRLENMESİ ÇOK ZOR	DOZ VE FREKANS ARTTIKÇA ARTAN IQ DÜŞÜKLÜĞÜ YA DA MENTAL RETARDASYON OLASILIĞI
18-27. HAFTA (120-189. GÜN)	YOK	YOK	TANISAL DOZLARDA IQ DÜŞÜKLÜĞÜ TESPİT EDİLMEMİŞ
>27. HAFTA ( >189. GÜN)	YOK	YOK

Tablo:  Tanısal radyolojide kullanılan radyasyon dozlarının gebeliğe etkileri

1) International Commission on Radiological Protection. Pregnancy and Medical Radiation. ICRP Publication 84; 2000:1-43.

2)International Commission on Radiological Protection. Biological Effects After Prenatal Irradiation (Embryo and Fetus). Md: ICRP Pubication 90; 2003:1-200.

Sonuç olarak gebelik sırasında bilmeden ya da tıbbi gereklilikler nedeniyle bu tür tanısal testler nedeniyle bir kere radyasyona maruz kalındığında bebeğinizin etkileneceği düşünülemez. Ancak yine de çekimler sırasında dikkatli olunması, rahim bölgenizin kurşun yelekle korunması, gerekmedikçe röntgen çekiminin yapılmaması ve gebelik sonrasına ertelenmesi  endişelerinizin azalmasında yardımcı olacaktır.